راهنمای کامل سفر به هائیتی (با تأکید بر شرایط امنیتی)

هائیتی از نظر طبیعی یکی از جذاب‌ترین کشورهای کارائیب است؛
سواحل فیروزه‌ای، کوهستان‌های سبز، آبشارها و میراث تاریخی دوره استعمار و انقلاب بردگان
این کشور را در نگاه اول به مقصدی متفاوت تبدیل می‌کند.
اما در سال‌های اخیر، هائیتی با بحران عمیق امنیتی، آشفتگی سیاسی و مشکلات بهداشتی جدی روبه‌رو بوده است.

به همین دلیل، این راهنمای سفر به هائیتی را باید بیش‌تر به‌عنوان
مطلب آشنایی و محتوای بلندمدت دید؛
اگر روزی در آینده شرایط پایدارتر شد، می‌توان از آن برای برنامه‌ریزی سفر استفاده کرد.

۰) هشدار مهم درباره شرایط فعلی هائیتی

طبق هشدارهای به‌روز، هائیتی در حال حاضر در سطح «سفر نکنید / Do Not Travel» قرار دارد.
دلایل اصلی این وضعیت:

• کنترل بخش‌های زیادی از پایتخت و جاده‌ها توسط باندهای مسلح،
• آدم‌ربایی گسترده برای گرفتن باج، شامل قربانیان داخلی و خارجی،
• درگیری‌های مسلحانه، تیراندازی‌های مکرر و خطر گلوله سرگردان،
• فروپاشی بسیاری از خدمات عمومی، از جمله درمان، آب صالح و زیرساخت‌های شهری،
• موج‌های جدید وبا و ظرفیت بسیار محدود سیستم بهداشتی.

هرگونه سفر به هائیتی در شرایط فعلی ریسک بسیار بالایی دارد و برای گردشگری توریستی توصیه نمی‌شود.

۱) معرفی هائیتی و حال‌وهوای مقصد

هائیتی در نیمه‌ی غربی جزیره هیسپانیولا در دریای کارائیب قرار دارد؛
نیمه شرقی جزیره کشور جمهوری دومینیکن است.
پایتخت هائیتی شهر پورتو پرنس (Port-au-Prince) است.
طبیعت کشور ترکیبی از کوهستان، دره، خلیج‌های کوچک و سواحل کارائیبی است.

از نظر تاریخی، هائیتی اولین جمهوری مستقل سیاه‌پوستان در جهان است که پس از انقلاب بردگان در اوایل قرن ۱۹ شکل گرفت.
در شمال کشور، شهر کَپ-هائیتین (Cap-Haïtien) و قلعه لا فِری‌یر (Citadelle Laferrière)
به‌همراه کاخ Sans-Souci از مهم‌ترین نمادهای این تاریخ هستند.
در جنوب، شهر ساحلی ژاکمل (Jacmel) به‌خاطر حال‌وهوای هنری و معماری استعماری شناخته می‌شود.

۲) بهترین زمان سفر به هائیتی (در شرایط عادی)

آب‌وهوای هائیتی استوایی و گرم است؛ دما معمولاً بین ۲۵ تا ۳۱ درجه و رطوبت بالاست.
به‌طور کلی می‌توان دو فصل در نظر گرفت:

• فصل خشک: حدوداً از نوامبر تا آوریل – مناسب‌تر برای ساحل و شهرگردی.
• فصل بارانی: حدوداً از مه تا اکتبر – همراه با بارش‌های شدید و ریسک سیلاب و رانش زمین.

هائیتی در مسیر طوفان‌های آتلانتیک قرار دارد و بین ژوئن تا نوامبر احتمال وقوع طوفان‌هایی با قدرت تخریب بالا وجود دارد.
در سال‌های اخیر، طوفان‌ها خسارت جدی به زیرساخت‌ها وارد کرده‌اند.

۳) شهرها و مناطق مهم گردشگری در هائیتی (در حالت امن)

۳.۱) پورتو پرنس (Port-au-Prince)

پورتو پرنس پایتخت و بزرگ‌ترین شهر هائیتی است؛
اما در دهه‌های اخیر بیشترین آسیب را از زلزله، بحران سیاسی و خشونت باندها دیده است.
در شرایط عادی‌تر، می‌شد از میدان‌ها، کلیساها، بازار آهن و موزه‌ها دیدن کرد؛
اما در وضعیت فعلی، این شهر از ناامن‌ترین نقاط کشور محسوب می‌شود.

۳.۲) کپ-هائیتین و Citadelle Laferrière

کپ-هائیتین در شمال، دومین شهر مهم کشور است و در حالت امن، پایگاه سفر به
Citadelle Laferrière و کاخ Sans-Souci به‌شمار می‌رود.
این مجموعه تاریخی روی ارتفاع ساخته شده و یکی از شاخص‌ترین نمادهای استقلال هائیتی است.

۳.۳) ژاکمل و Bassin Bleu

ژاکمل (Jacmel) شهری ساحلی در جنوب است که به‌خاطر معماری استعماری، خیابان‌های رنگی
و جشنواره‌های هنری شهرت دارد. در نزدیکی آن، آبگیرهای طبیعی Bassin Bleu با آب فیروزه‌ای،
در حالت امن از محبوب‌ترین مقاصد طبیعت‌گردی هائیتی بوده‌اند.

۳.۴) سواحل Côte des Arcadins و منطقه Labadee

منطقه ساحلی Côte des Arcadins در غرب، زمانی مرکز چند هتل و ریزورت ساحلی بود.
در شمال، منطقه خصوصی Labadee به‌عنوان توقف‌گاه برخی کشتی‌های کروز استفاده می‌شد.
در دوره‌های ناامنی، فعالیت این مناطق محدود یا متوقف می‌شود و وضعیت آن‌ها به‌شدت متغیر است.

۴) فعالیت‌ها و تجربه‌های خاص در هائیتی (اگر روزی امن شود)

• بازدید از Citadelle Laferrière و کاخ Sans-Souci در شمال.
• قدم‌زدن در خیابان‌های رنگی و هنری ژاکمل.
• شنا در Bassin Bleu و دیگر آبگیرهای طبیعی جنوب.
• استراحت در سواحل Côte des Arcadins یا توقف در Labadee در قالب سفر کروز.
• آشنایی با فرهنگ، موسیقی و تاریخ منحصربه‌فرد هائیتی.

۵) غذا و خوراک در هائیتی

آشپزی هائیتی ترکیبی از تأثیرات آفریقایی، فرانسوی و کارائیبی است و معمولاً طعم‌های پرادویه و تند دارد.

۵.۱) چند غذای معروف هائیتی

• Griot: گوشت خوک مارینه و سرخ‌شده، معمولاً با برنج و لوبیا.
• Tassot: گوشت (اغلب بز) مارینه و سرخ‌شده.
• Soup Joumou: سوپ کدو تنبل، نماد استقلال هائیتی که در روز اول ژانویه خورده می‌شود.
• Pikliz: ترشی تند کلم و هویج به‌عنوان چاشنی کنار بسیاری از غذاها.

۶) سوغاتی و خرید در هائیتی

• نقاشی‌ها و تابلوهای رنگارنگ با موضوعات روزمره و مذهبی.
• مجسمه‌ها و آثار فلزی ساخته‌شده از فلز بازیافتی.
• محصولات چوبی، ماسک‌ها و صنایع‌دستی سنتی.
• قهوه و در صورت تمایل، نوشیدنی‌های محلی (با درنظرگرفتن قوانین حمل الکل).

۷) اقامت در هائیتی

پیش از تشدید بحران‌ها، در پورتو پرنس، کپ-هائیتین، ژاکمل و Côte des Arcadins
هتل‌های ۲ تا ۴ ستاره، گِست‌هاوس‌ها و چند ریزورت ساحلی فعال بودند.
امروزه به‌دلیل ناامنی و بحران انسانی:

• بخشی از این اقامتگاه‌ها تعطیل شده‌اند،
• بخشی تخریب شده یا کاربری‌شان تغییر کرده است،
• برخی محل اسکان اضطراری مردم محلی شده‌اند.

بنابراین قبل از هر برنامه سفر (اگر در آینده امکان‌پذیر شد)، باید وضعیت اقامتگاه‌ها را به‌روز بررسی کرد.

۸) حمل‌ونقل و دسترسی به هائیتی

۸.۱) پرواز به هائیتی

فرودگاه بین‌المللی اصلی هائیتی Toussaint Louverture در پورتو پرنس است
و فرودگاه Cap-Haïtien هم برخی پروازهای منطقه‌ای را پوشش می‌دهد.
در شرایط عادی، پروازها بیشتر از کشورهای آمریکایی و کارائیبی انجام می‌شود.
در زمان بحران، لغو پروازها و محدودیت شدید کاملاً محتمل است.

۸.۲) حمل‌ونقل داخل کشور

در حالت عادی، جابه‌جایی بین شهرها با اتوبوس، مینی‌ون و تاکسی انجام می‌شود.
اما در شرایط فعلی:

• بسیاری از جاده‌ها تحت کنترل گروه‌های مسلح هستند،
• راه‌بندهای غیرقانونی و خطر حمله یا آدم‌ربایی روی بعضی مسیرها گزارش می‌شود،
• جابه‌جایی امن بدون اسکورت و هماهنگی حرفه‌ای عملاً ممکن نیست.

۹) ویزای هائیتی برای شهروندان ایرانی

برای پاسپورت ایرانی، دریافت ویزا قبل از سفر الزامی است
و ایران در فهرست کشورهایی قرار دارد که بدون ویزا اجازه ورود به هائیتی را ندارند.
به‌طور معمول برای ویزای توریستی این مدارک درخواست می‌شود:

• فرم درخواست ویزا و عکس پاسپورتی،
• پاسپورت معتبر با حداقل ۶ ماه اعتبار،
• رزرو بلیت رفت‌وبرگشت،
• آدرس و رزرو هتل یا دعوت‌نامه،
• مدارک شغلی و تمکن مالی.

با توجه به بحران فعلی، ممکن است صدور ویزا محدود یا متوقف شده باشد؛
بنابراین هر تصمیم باید با استعلام مستقیم از سفارت هائیتی یا آژانس معتبر گرفته شود.

۱۰) امنیت در هائیتی (تصویر واقعی ۲۰۲۵)

چند نکته کلیدی درباره وضعیت امنیت:

• بخش زیادی از پورتو پرنس و جاده‌های اصلی زیر نفوذ باندهای مسلح است.
• آدم‌ربایی برای باج‌گیری، هم مردم محلی و هم خارجی‌ها را هدف می‌گیرد.
• درگیری‌های مسلحانه و تیراندازی‌های گسترده، امنیت رفت‌وآمد روزمره را هم مختل کرده است.
• گزارش‌های فراوانی از خشونت جنسی و نقض حقوق بشر منتشر می‌شود.
• میلیون‌ها نفر آواره داخلی شده‌اند و وضعیت انسانی بسیار دشوار است.

جمع‌بندی این است که در حال حاضر هائیتی مقصد مناسبی برای سفر توریستی نیست
و هرگونه سفر غیراضطراری باید به آینده‌ای موکول شود که حداقل ثبات و امنیت برقرار شده باشد.

۱۱) سلامت، وبا و ریسک‌های بهداشتی

• هائیتی با موج‌های وبا روبه‌روست و زیرساخت آب سالم و فاضلاب در بسیاری مناطق تخریب شده است.
• امکانات درمانی در بسیاری شهرها محدود، شلوغ یا تقریباً از کار افتاده است.
• بیماری‌های منتقله از پشه مثل دِنگی و مالاریا در بخش‌هایی از کشور وجود دارند.
• برای هر سفر اضطراری، نیاز به بیمه‌ی قوی با پوشش درمان و تخلیه پزشکی هوایی وجود دارد.

۱۲) هزینه‌های سفر به هائیتی (در سناریوی عادی)

اگر در آینده شرایط ثبات پیدا کند، به‌طور تقریبی می‌توان چنین نگاهی به هزینه‌ها داشت
(بدون احتساب بلیت پرواز بین‌المللی):

• سفر اقتصادی:
  گِست‌هاوس ساده، غذای محلی، حمل‌ونقل عمومی –
  حدود ۳۰ تا ۵۰ یورو در روز برای هر نفر.
• سفر میان‌رده:
  هتل ۳ ستاره، چند گشت روزانه، ترانسفرهای مطمئن –
  حدود ۵۰ تا ۹۰ یورو در روز برای هر نفر.
• سفر لوکس‌تر:
  ریزورت ساحلی یا توقف در Labadee در قالب کروز –
  از حدود ۹۰ یورو به بالا در روز برای هر نفر.

در بحران، قیمت‌ها قابل پیش‌بینی نیست؛ مهم‌تر از عدد هزینه، این است که
در حال حاضر اولویت هائیتی گردشگری نیست، بلکه کمک انسان‌دوستانه و بازسازی است.

۱۳) جمع‌بندی و توصیه‌های نهایی

هائیتی از نظر بالقوه، ترکیبی خاص از تاریخ، طبیعت و فرهنگ کارائیبی است:
قلعه‌های تاریخی، شهرهای استعماری، سواحل بکر و آبگیرهای طبیعی.
اما در عمل، در سال ۲۰۲۵ این کشور درگیر بحران شدید امنیتی و انسانی است
و سفر توریستی به آن را بسیار پرخطر می‌کند.

• اگر برای تولید محتوا و تحقیق در «سفر بعدی» درباره هائیتی می‌نویسی، همین حد معرفی و هشدار کافی است.
• هر برنامه سفر واقعی باید به آینده‌ای موکول شود که وضعیت امنیت، سلامت و زیرساخت‌ها به‌طور جدی بهتر شده باشد.
• در آن زمان، می‌توان از این راهنما به‌عنوان پایه‌ای برای طراحی یک برنامه سفر امن‌تر استفاده کرد.

۱۴) سوالات متداول درباره هائیتی

آیا الان (۲۰۲۵) سفر توریستی به هائیتی توصیه می‌شود؟

خیر. به‌دلیل خشونت گسترده، کنترل باندها بر بخش‌های بزرگی از کشور، آدم‌ربایی، فروپاشی خدمات عمومی و شیوع وبا،
بسیاری از دولت‌ها به‌طور صریح توصیه کرده‌اند که به هائیتی سفر نکنید.

آیا شهروندان ایرانی برای ورود به هائیتی نیاز به ویزا دارند؟

بله. پاسپورت ایرانی برای ورود به هائیتی نیاز به ویزای قبلی دارد
و باید قبل از سفر، با ارائه مدارکی مثل پاسپورت، رزرو بلیت و هتل، مدارک شغلی و تمکن مالی، ویزا دریافت شود.

بزرگ‌ترین ریسک‌های سلامتی در هائیتی چیست؟

مهم‌ترین ریسک‌ها شامل شیوع وبا، کمبود آب سالم، ضعف سیستم بهداشتی، بیماری‌های منتقله از پشه
و دسترسی محدود به درمان است. این موارد سفر غیراضطراری را بسیار پرخطر می‌کند.

در یک وضعیت امن‌تر، چه جاهایی در هائیتی دیدنی است؟

در سناریوی عادی، کپ-هائیتین و Citadelle Laferrière، شهر ساحلی ژاکمل و Bassin Bleu
و سواحل Côte des Arcadins و منطقه Labadee از مهم‌ترین مقاصد گردشگری هائیتی خواهند بود.

آیا سازمان ملل در تلاش برای بهبود وضعیت هائیتی است؟

بله، شورای امنیت سازمان ملل مأموریت‌هایی برای کمک امنیتی و انسانی تصویب کرده است؛
اما موفقیت آن‌ها به شرایط داخلی، منابع مالی و همکاری بازیگران مختلف وابسته است
و در کوتاه‌مدت نباید روی بازگشت سریع ثبات حساب کرد.